Jak wszyscy wiemy zdrowe serce to klucz do długiego i satysfakcjonującego życia. Jest to organ, którego praca pozwala funkcjonować poprawnie całemu organizmowi. Dlatego tak przerażają nas informacje o jakichkolwiek wadach wrodzonych, czy też nabytych tego narządu. Odpowiednia profilaktyka kardiologiczna, badania diagnostyczne i tryb życia dostosowany do ewentualnych wad serca może znacznie polepszyć zdrowie i działanie układu krążenia. Jeśli chcesz wiedzieć więcej o swoim sercu zapraszam do lektury!

Jak zdrowy tryb życia wpływa na układ krążenia

Jak to mówią „w zdrowym ciele zdrowy duch” i zapewne nie raz słyszeliśmy to powiedzenie. To, że zdrowy tryb życia ma zbawienny wpływ na nasz organizm wie zapewne każdy. Natomiast nie wszyscy zdają sobie sprawę, że rezygnacja ze złych nawyków może zapobiec nawet 80% chorób krążenia!

Zacznijmy od podstaw czyli od zdrowego żywienia. Co ważne nie musisz drastycznie zmieniać diety od razu, jeśli jest ona częścią profilaktyki chorób serca. Wystarczy, że zaczniesz od łatwiejszych zmian i z czasem będziesz wprowadzał je w większej ilości. Przede wszystkim należy ograniczyć w posiłkach tłuszcze nasycone i sól, które regularnie spożywane w dużym stężeniu narażają układ krążenia na miażdżycę i nadciśnienie, a w konsekwencji zwiększają ryzyko zawału i choroby niedokrwiennej serca. Jeśli masz problem z wymyślaniem zdrowych posiłków i nie wiesz od czego zacząć dobrym źródłem informacji i inspiracji może być portal Diety NFZ. Jest to dobra alternatywa dla przekopywania internetu w celu znalezienia odpowiedniego planu posiłków. W celu zapobiegania chorobom serca należy również regularnie badać i starać się zachować odpowiednie stężenie tzw. złego cholesterolu we krwi.

Regularna aktywność fizyczna jest tak samo ważna jak dieta. Pamiętaj, że tak jak w przypadku żywienia, nie musisz od razu zmieniać wszystkiego i nagle przejść od siedzącego trybu życia do spędzania kilku godzin tygodniowo na siłowni. Wystarczy, że zaczniesz od regularnych spacerów!

Elementem zdrowego trybu życia jest też oczywiście brak używek. Palenie papierosów i spożywanie alkoholu w celu zmniejszenia ryzyka chorób serca należy ograniczyć do minimum, a najlepiej całkowicie wyeliminować.

Regularne badania jako element profilaktyki

Jeśli chcesz być pewien, że Twoje serce jest w dobrej kondycji musisz je regularnie badać. Standardowe przy wykluczaniu chorób krążenia są badania;

• morfologia,
• badanie ciśnienia,
• EKG (elektrokardiogram).

Nabyte wady serca – ich profilaktyka i diagnostyka

Nabyte wady serca są najczęściej spowodowane niezdrowym trybem życia. Występują również wtórnie w wyniku wcześniej występujących lub wrodzonych nieprawidłowości mięśnia sercowego lub przebytych chorób. Szczególnie zwrócić należy uwagę na choroby reumatyczne, zakażenia bakteryjne i wapnienia zastawek, które prowadzą do zapalenia wsierdzia. Dotyczy to głównie lewej komory serca dlatego w konsekwencji nabyte wady serca obejmują najczęściej zastawkę dwudzielną i półksiężycową aorty. Sercowe problemy czynnościowe są zazwyczaj konsekwencją nadciśnienia tętniczego, które prowadzi m.in. do przerostu komór a w późniejszym czasie do niewydolności aorty i pnia płucnego.

Najczęstsze nabyte wady serca

Do najczęstszych nabytych wad serca należą;

• choroba wieńcowa,
• nadciśnienie tętnicze,
• wady zastawkowe,
• zapalenie mięśnia sercowego,
• zapalenie osierdzia lub wsierdzia,
• niewydolność mięśnia sercowego,
• zaburzenia rytmu.

Szczególnie należy tutaj zwrócić uwagę na wady zastawkowe, gdyż często są one pierwotną przyczyną pozostałych dysfunkcji mięśnia sercowego.

Wrodzone wady serca- najważniejsze informacje

W Polsce rocznie rodzi się aż około 3600 dzieci z nieprawidłowo funkcjonującym układem krążenia. Ciężko jest określić przyczyny powstawania wrodzonych wad serca u płodu. Uważa się, że mogą być one genetyczne lub związane z przebiegiem ciąży – stylem życia matki i chorób przez nią przebytych, zwłaszcza tych w trakcie ciąży. Dzieci urodzone z nieprawidłowościami chromosomalnymi jak zespół Downa, Edwardsa czy Patau, prawie zawsze posiadają znaczne wady anatomiczne mięśnia sercowego.

Szczególnie niebezpiecznym czynnikiem są infekcje wirusowe matki w czasie trwania pierwszych tygodni ciąży;

• różyczka,
• ospa wietrzna,
• opryszczka.

Najczęstsze wrodzone wady serca

Do najczęstszych wrodzonych wad serca należą;

• przetrwały przewód tętniczy,
• zwężenie cieśni aorty,
• ubytek przegrody międzykomorowej,
• ubytek przegrody międzyprzedsionkowej.

Wady wrodzone zazwyczaj zaliczamy do wad siniczych serca. Oznacza to, że u dzieci pojawia się sine zabarwienie warg, płatków usznych, spojówek oczu, błony śluzowej i skóry. Związane jest to oczywiście z nieprawidłowym przepływem krwi, a w konsekwencji niedostatecznym ukrwieniem tkanek.

Diagnostyka i leczenie wrodzonych i nabytych wad serca

Wady serca rozpoznawane są najczęściej po badaniu podmiotowym – czyli wywiadzie z pacjentem. Diagnoza jest stawiana po wykonaniu odpowiednich badań;

• osłuchiwanie mięśnia sercowego,
• EKG,
• RTG klatki piersiowej.

Wrodzone wady serca zazwyczaj rozpoznawane są bezpośrednio po urodzeniu lub nawet przed, jeśli są one znaczne! 

Istotnym badaniem pozwalającym na szczegółowe sprawdzenie dysfunkcji mięśnia sercowego i jego anatomicznej budowy jest echokardiografia czyli USG serca. Lekarz na ekranie zobaczy budowę komór, zastawek i dużych naczyń, a także jest wstanie określić, czy krew przepływa w narządzie prawidłowo.

W przypadku nabytych wad serca, gdy zastawki są niewydolne, najczęściej stosowaną metodą leczenia są protezy zastawkowe. Działają one głośniej od prawdziwych zastawek i niestety ich założenie wiążę się ze stałym zażywaniem leków przeciwzakrzepowych w celu usunięcia ryzyka powstawania zakrzepów na powierzchni. Na szczęście nie mają one terminu używalności i raz założone powinny działać do końca życia!

Leczenie wrodzonych wad serca wiąże się zazwyczaj z interwencją chirurgiczną. Ubytki przegród zamykane są poprzez wszczepienie implantu, chyba że są one na tyle małe, że istnieje szansa samoistnego domknięcia. Natomiast zamknięte lub niedrożne naczynia muszą być mechanicznie rozszerzone, a w niektórych przypadkach stosuje się leczenie farmakologiczne.

Wady serca nabyte i wrodzone – jak z nimi żyć?

Mimo, że diagnoza ze znaczną wadą funkcjonalną serca wiąże się zazwyczaj z obawą i przerażeniem nie jest to wyrok śmierci. Z większością z nich można normalnie funkcjonować i wieść codzienne życie. Wiąże się to jednak z pewnymi restrykcjami. Nawet po leczeniu, serce nadal jest bardzo narażone na dalsze uszkodzenia. Aby im zapobiec należy wprowadzić duże zmiany zarówno jeśli chodzi o odżywianie jak i ruch, pracę, czy hobby i aktywności. Chory musi unikać przeciążania mięśnia sercowego i oszczędzać się, zwłaszcza jeśli chodzi o wysiłek fizyczny. Niezbędne są też regularne wizyty u lekarza.

Jak zapobiec chorobom serca – podsumowanie.

Choroby układu sercowo-naczyniowego to najczęstsza przyczyna zgonów nie tylko w Polsce ale również na świecie. Ryzyko wystąpienia wad serca wzrasta u osób;

• prowadzących siedzący tryb życia z niewielką ilością aktywności,
• z niewłaściwą dietą, pełną wysoko przetworzonych produktów, tłuszczów nasyconych i soli,
• palących wyroby tytoniowe,
• spożywających alkohol w dużych ilościach,
• narażonych na ciągły stres.

Złe nawyki prowadzą do cukrzycy, wysokiego ciśnienia tętniczego, a w konsekwencji właśnie do wad serca. Pamiętaj, że zmiany w codziennym trybie życia wprowadzone w celach profilaktycznych nie muszą być drastyczne! Jeśli chcesz dożyć starości i nie martwić się o serce, zadbaj o to, by zdrowy tryb życia stał się rutyną, a nie wyjątkiem od reguły! 

Pamiętaj również, że regularne badania to klucz do zdrowego serca! Jeśli nieprawidłowości zostaną wykryte na wcześniejszym etapie ich konsekwencje będą znacznie mniejsze a leczenie prostsze i mniej inwazyjne. 

Większa świadomości społeczeństwa na temat zdrowia serca, jego wad i profilaktyki może z czasem zmienić statystyki i przede wszystkim zmniejszyć zapadalność i śmiertelność na choroby sercowo- krążeniowe. 

Bibliografia:

Zintegrowana Platforma Edukacyjna Ministerstwa Edukacji Narodowej

Pacjent.gov.pl

Portal Lekarzy mp.pl

Portal Lekarzy mp.pl kardiologia